Μνήμα-Άνοια-Alzheimer

   Καθώς μεγαλώνουμε,  μπορεί να εμφανιστούν προβλήματα μνήμης, σε μάς η σε συγγενικά μας πρόσωπα, σπανιότερα πριν την ηλικία των 65 ετών και πιο  συχνά μετά τα 65.

   Συνήθως στα προβλήματα μνήμης (ιδίως αν δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα), προστίθενται προβλήματα και άλλων νοητικών λειτουργιών όπως, της προσοχής, της σκέψης, της κρίσης, του προσανατολισμού, της οργάνωσης, της συγκέντρωσης, καθώς και συμπτώματα όπως άγχος, επιθετικότητα, διαταραχές ύπνου και άλλα.

 

Τι είναι η  Μνήμη;

​

   Μνήμη είναι η ανώτερη λειτουργία του εγκεφάλου, η οποία προσδιορίζεται από την ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών και απαιτεί προσοχή, αποθήκευση και ανάκτηση.

 

Από ποια  συμπτώματα μπορούμε να αντιληφθούμε ότι υπάρχουν διαταραχές μνήμης;

​

   Μερικά από αυτά είναι:

• Ξεχνάμε κάποια λέξη που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε

• Χάνουμε περιστασιακά κάποια προσωπικά μας αντικείμενα όπως τα κλειδιά μας

• Μας διαφεύγουν συχνά διάφορα μικροπράγματα της καθημερινής ζωής, όπως πηγαίνουμε στην αγορά και αγοράζουμε μερικά πράγματα, όχι όλα.

• Τοποθετούμε αντικείμενα σε διαφορετικό σημείο από το συνηθισμένο και κατόπιν δυσκολευόμαστε να ανακαλέσουμε τα νοητικά βήματα για την ανεύρεση τους.

• Παραλείπουμε κάποια τακτική μηνιαία πληρωμή

• Δεν θυμόμαστε άμεσα την τρέχουσα ημέρα της εβδομάδος

• Εμφανίζεται ανεπαρκής κρίση και αδυναμία λήψης αποφάσεων

• Δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε μια συζήτηση ή να συμμετέχουμε σε αυτή.

 

   Τα παραπάνω συμπτώματα αποτελούν ένδειξη ότι πιθανόν έχει αρχίσει μία διαδικασία, που οδηγεί στην έκπτωση των ανώτερων νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου, η οποία γενικά ονομάζεται άνοια.

  Ειδικότερα ως άνοια χαρακτηρίζουμε την εξελισσόμενη διαδικασία που οδηγεί στην απώλεια όχι μόνο της μνήμης, αλλά και άλλων πνευματικών λειτουργιών, όπως είναι η προσοχή, η συγκέντρωση, η σκέψη και η λογική, σε τέτοιο βαθμό που επηρεάζεται η καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου. Η άνοια δεν είναι νόσος αλλά σύνολο συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν αλλαγές στην προσωπικότητα, τη διάθεση και τη συμπεριφορά. Η άνοια είναι πρόβλημα ασθενών της τρίτης ηλικίας αλλά είναι δυνατόν να εμφανιστεί και σε νεότερους ασθενείς, συνήθως με υπόβαθρο άλλες νευρολογικές παθήσεις.

   Η άνοια αποτελεί ένα πολύπλευρο πρόβλημα, το οποίο μεγαλώνει με το πέρασμα των χρόνων. Σήμερα υπάρχουν στην Ελλάδα πάνω από 200.000 ασθενείς και ο αριθμός αναμένεται να τριπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια.

 

Πότε τίθεται η διάγνωση άνοιας και ποιες εξετάσεις είναι απαραίτητες:

​

   Η διάγνωση της άνοιας μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη στα αρχικά στάδια της  νόσου και μερικές φορές χρειάζεται για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα παρακολούθηση και επανέλεγχος των συμπτωμάτων. Εκτός από την κλινική εξέταση και την νευροψυχιατρική διερεύνηση, είναι πιθανόν να απαιτηθούν και κάποιες παρακλινικές εξετάσεις όπως:

• Εξέταση Μνήμης ( Test μνήμης )

• Εξετάσεις αίματος

• Ηλεκτροφυσιολογικές εξετάσεις (ΗΕΓ, triplex των αρτηριών που αιματώνουν το εγκεφαλικό παρέγχυμα)

• Απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου (CCT, cMRT)

• Οσφυονωτιαία παρακέντηση και εξέταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού

 

Είδη   άνοιας

​

• Άνοια νόσου Alzheimer (Αλτσχαιμερ )

• Αγγειακή άνοια

• Άνοια μεικτού τύπου

• Άνοια που οφείλεται σε άλλες εκφυλιστικές παθήσεις του ΚΝΣ

• Άνοια που οφείλεται σε δευτερογενείς εγκεφαλοπάθειες

• Άνοια ψυχογενούς αιτιολογίας ή ψευτοάνοια

• Άνοια που οφείλεται  σε άλλα αίτια

 

• Άνοια νόσου Alzheimer ( Αλτσχαιμερ )

Η νόσος Αλτσχαιμερ είναι η συχνότερη μορφή άνοιας. Οφείλεται σε μία αργά εξελισσόμενη εκφύλιση των εγκεφαλικών κυττάρων και προσβάλει το 8% των ατόμων άνω των 65 ετών. Λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης, ο αριθμός των ασθενών προβλέπεται να αυξηθεί δραματικά τα επόμενα χρόνια.

 

 

 

• Άνοια αγγειακού τύπου

Είναι μια μορφή άνοιας που οφείλεται σε κακή αιμάτωση του εγκεφάλου λόγω υπάρχουσας αγγειακής εγκεφαλικής νόσου. Στα πρώτα στάδια έχει διαφορετικά συμπτώματα από την άνοια της νόσου Alzheimer, αλλά η άνοια αγγειακού τύπου εξελισσόμενη, τείνει να ταυτιστεί με άνοια νόσου Alzheimer.

 

• Άνοια μεικτού τύπου

H άνοια μεικτού τύπου είναι ο συνδυασμός των δύο παραπάνω μορφών που συνυπάρχουν.

 

   Οι άνοιες αγγειακού τύπου και νόσου Alzheimer δεν θεραπεύονται ριζικά. Όμως έχει πολύ μεγάλη σημασία η πρώιμη διάγνωση, διότι με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή αλλά και τη χρήση δοκιμασιών ενδυνάμωσης της μνήμης, αναστέλλεται σε σημαντικό βαθμό η εξέλιξη της νόσου και βελτιώνεται η ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά και των οικογενειών τους.

   Η θεραπευτική αγωγή πρέπει να προσαρμόζεται και να εξατομικεύεται για κάθε ασθενή, καθώς επίσης είναι απαραίτητο να ελέγχεται και να αναθεωρείται σε τακτά χρονικά διαστήματα.

 

• Άνοια που οφείλεται σε άλλες εκφυλιστικές παθήσεις του ΚΝΣ

Είναι μορφές άνοιας που είναι πιο σπάνιες από τις προηγούμενες και εμφανίζονται δευτερογενώς, όταν υπάρχουν εκφυλιστικές παθήσεις του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ), με κυριότερες μορφές τις :  

• Μετωποκροταφική άνοια

• Άνοια σωματίων Lewy

• Άνοια νόσου Parkinson

 

• Άνοια που οφείλεται σε δευτερογενείς εγκεφαλοπάθειες:

Είναι μορφή άνοιας που οφείλεται σε εγκεφαλοπάθειες, οι οποίες είναι δευτερογενής συνέπεια άλλων παθήσεων, όπως πχ. Αβιταμίνωση, ηπατοπάθεια, νεφρική ανεπάρκεια, αλκοολισμός, χρήση ναρκωτικών ουσιών, φλεγμονώδεις νόσοι του ΚΝΣ ( Σκλήρυνση κατά Πλάκας). Σε κάποιες από τις παραπάνω περιπτώσεις είναι δυνατή η θεραπεία της εγκεφαλοπάθειας όπως πχ. στην έλλειψη βιταμινών, οπότε βελτιώνεται  και η άνοια.

 

• Άνοια ψυχογενούς αιτιολογίας ή ψευτοάνοια

 

• Άνοια  που οφείλεται σε άλλα αίτια

Μια σημαντική αιτία διαταραχών της μνήμης και εμφάνισης άνοιας είναι η μακροχρόνια λήψη φαρμάκων. Αρκετά φάρμακα που ανήκουν  σε συγκεκριμένες  ομάδες, μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα μνήμης. Για το λόγο αυτό, οι ασθενείς που βρίσκονται σε μακροχρόνια θεραπεία, θα πρέπει να επισκέπτονται τον ειδικό  γιατρό τους, σε τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να ρυθμίζεται η θεραπευτική αγωγή, ώστε να αποφεύγονται ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Επίσης η αϋπνία , δηλαδή ο ανεπαρκής ύπνος ή η κακή ποιότητα ύπνου, επηρεάζουν αρνητικά τη μνήμη.

 

 

   Από τα παραπάνω προκύπτει ότι είναι πολύ σημαντικό, ειδικά οι ηλικιωμένοι ασθενείς που παρουσιάζουν κάποιες ήπιες διαταραχές,  είτε στις νοητικές τους λειτουργίες,  είτε στη διάθεση τους και στην κοινωνική  τους ζωή, να πηγαίνουν έγκαιρα στο γιατρό τους, κατά προτίμηση μαζί με τον συνοδό τους από το οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον.

Ο γιατρός αφού εξετάσει προσεκτικά τον ασθενή και θέσει τη διάγνωση, εκτιμά ποια είναι η καταλληλότερη θεραπεία και παρακολουθεί τον ασθενή, ώστε να αξιολογεί αν η θεραπεία πρέπει να τροποποιηθεί καθώς τα συμπτώματα της νόσου εξελίσσονται.

Ιδιαίτερα, όταν η διάγνωση της άνοιας γίνεται στα πρώτα στάδια, υπάρχει ένα σύνολο θεραπευτικών παρεμβάσεων που μπορεί να βοηθήσουν όχι μόνο τον ασθενή αλλά και το οικογενειακό του περιβάλλον, ώστε να μην αλλάξει σημαντικά η ζωή τους για όσο μεγαλύτερο διάστημα αυτό είναι δυνατόν.